Không phủ nhận công lao của Gareth Southgate với ĐT Anh, ông cũng rất mát tay thay người tại EURO năm nay. Nhưng thất bại trong 2 trận chung kết liên tiếp khiến người đời không thể không phán xét về thuyền trưởng của Tam sư.

 Southgate vẫn chưa phải người mang vinh quang về cho Anh

John Stones nằm gục xuống nhìn lên bầu trời đầy sao. Declan Rice quỳ gối. Phil Foden ngồi thẫn thờ trên băng ghế dự bị, nhìn xa xăm. Jude Bellingham đi về phía băng ghế của tuyển Anh và trút giận lên xô nước đá màu xanh. Cole Palmer ngồi xuống bên cạnh. Đó là hình ảnh khi những giấc mơ cả đời tan vỡ, không phải một lần mà là lần thứ hai trong vòng 3 năm.

Trong vài tuần qua, tuyển Anh trông như có vận mệnh đứng về phía mình, như thể họ đang được bảo vệ bởi một hào quang dẫn đường xuyên suốt giải đấu, thậm chí có thể đưa họ vào sách sử. Làm sao giải thích được chuỗi trận ngược dòng không tưởng, những màn cứu thua của các cá nhân, đưa họ đến Berlin? Và sau khi Palmer lại ghi bàn gỡ hòa tuyệt vời trong trận chung kết, cả sân vận động như nổ tung, bạn dễ dàng tin rằng họ đang trên đường tạo nên cú ngược dòng vĩ đại nhất mọi thời đại.

Nhưng nếu tuyển Anh tin rằng họ cuối cùng đã trở thành cỗ máy chiến thắng, đã phát triển được sự không thể ngăn cản đáng sợ, thì họ đã vô cùng sốc, đau đớn và rồi bật khóc khi nhận ra đối thủ mới là cỗ máy chiến thắng thực sự. Bởi nếu tuyển Anh hy vọng dựa vào phép màu trong những phút cuối, thì Tây Ban Nha mới là đội giữ được bình tĩnh và ghi bàn thắng quyết định.

Chiến thắng sẽ làm cho đội bóng này bất tử, nhưng thất bại này cũng sẽ vang vọng trong lịch sử. Ai cũng biết đây là khoảnh khắc định mệnh của bóng đá Anh, tốt hơn hay tồi tệ hơn, là đỉnh điểm của kỷ nguyên Southgate, là cơ hội chấm dứt một trong những chuỗi thất bại dài nhất và quan trọng nhất trong thể thao.

Tất nhiên, giờ đây sẽ có vô số cuộc gọi điện thoại tuyệt vọng và những giờ phân tích đau đớn. Người ta sẽ đòi hỏi sự trả giá, một lời giải thích đầy đủ về lý do tại sao tuyển Anh lại không thể vô địch một lần nữa. Đây là điều khán giả muốn từ các trận chung kết, những phán quyết dứt khoát, sự rõ ràng muộn màng về những câu hỏi mà tất cả đều lo lắng. Và trận đấu này được thiết lập để cho công chúng thấy sự rõ ràng cuối cùng về Southgate, về 8 năm qua, về việc liệu "Gazball" có phải là phương pháp tiến bộ của tuyển Anh hay là thứ duy nhất cản trở họ.

Nhưng cuối cùng, đây vẫn chỉ là một trận bóng 90 phút, một nơi đầy rủi ro, nơi không có gì chắc chắn như bạn nghĩ.

Tây Ban Nha đã chơi hay hơn Anh

Rõ ràng Tây Ban Nha mạnh hơn Anh. Họ là đội bóng hay nhất giải đấu, chơi với sự kết hợp giữa kiểm soát bóng và những tiền đạo tốc độ. Nếu bỏ qua tất cả những suy nghĩ kỳ diệu trong một phút, rõ ràng tuyển Anh gặp khó khăn. Họ có ít thời gian chuẩn bị hơn, vòng 1/8 và tứ kết đều phải đá thêm giờ và quan trọng nhất là họ chơi không tốt bằng đối thủ.

ĐT Anh bước vào trận chung kết với một kế hoạch rõ ràng. Họ sẵn sàng lùi sâu phòng ngự với sơ đồ 4-5-1, Bukayo Saka hỗ trợ Kyle Walker như một hậu vệ cánh phụ. Nhiệm vụ của họ là ngăn Tây Ban Nha tạo ra cơ hội và trong hiệp một, họ hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ này. Tổ chức phòng ngự của Tam sư không thể chê vào đâu được, các pha tắc bóng và chặn bóng như những chiến công. Giữa giờ nghỉ, nhiều khả năng Southgate là HLV vui hơn.

Nhưng có hai vấn đề. Thứ nhất, Anh hầu như không tạo ra được bất kỳ mối nguy hiểm nào khi cầm bóng. Thứ hai, họ phải phòng ngự quá nhiều nên việc hoàn hảo suốt cả trận gần như bất khả thi. Quả đúng như vậy, chỉ hai phút sau giờ nghỉ, họ mất tập trung một lần và bị dẫn bàn.

Những sự thay đổi người táo bạo của Southgate giúp họ trở lại trận đấu. Ollie Watkins thay Harry Kane, người trông nhạt nhòa như trong trận chung kết Champions League 2019 của Tottenham trước Liverpool. Rồi đến Palmer thay Kobbie Mainoo. 3 phút sau, Palmer gỡ hòa cho Anh. Trong vài phút, cảm giác như lịch sử đang thay đổi cho Tam sư. Nhưng rồi họ cạn sức.

Vậy chúng ta rút ra được gì từ trận đấu này? Bởi cuối cùng, chúng ta cần những kết luận về Southgate, những phán quyết cuối cùng từ trận đấu này. Cảm giác thật không công bằng khi đổ lỗi cho ông về thất bại của Anh khi họ bị đánh bại bởi một đội bóng rõ ràng mạnh hơn. Một số người sẽ nói rằng kế hoạch trong hiệp một quá tiêu cực, rằng nếu Anh chơi tấn công, họ có thể phá vỡ nguồn bóng của Tây Ban Nha thay vì lùi sâu và chờ đợi may mắn.

Sự đột biến của Palmer là không đủ

Có lẽ vậy, nhưng sẽ cần một HLV rất dũng cảm để chơi tấn công trước Lamine Yamal và Nico Williams, và một HLV thậm chí còn dũng cảm hơn để pressing cao trong trận chung kết sau một giải đấu đầy mệt mỏi. Kế hoạch của Anh tiêu cực nhưng có thể vẫn là kế hoạch tốt nhất để trụ vững càng lâu càng tốt. Chỉ là họ cần phải hoàn hảo và họ đã không làm được.

Nếu muốn nói tốt cho Southgate, người ta có thể nói rằng Anh đã chiến đấu nhiều hơn trong trận thua này so với trận chung kết thua Italia ba năm trước, khi họ dẫn 1-0 trước một đội bóng khó chịu nhưng không quá xuất sắc, nhưng sau cùng vẫn mất bình tĩnh, bị gỡ hòa và thua trên chấm luân lưu. Tại Berlin, ít nhất Anh đã đối đầu với một đội bóng tuyệt vời, thoát khỏi vòng quay chuyền bóng và trở lại trận đấu.

Thậm chí, việc ông táo bạo tung Watkins và Palmer vào sân có thể được xem là một sự tiến bộ so với năm 2021. Tuy nhiên, với màn trình diễn sắc bén của Watkins so với Kane, người ta bắt đầu đặt câu hỏi về việc liệu tiền đạo này có nên đá chính từ đầu hay không. Những gì Kane thể hiện trong 1 giờ thi đấu không đủ thuyết phục để bảo vệ suất đá chính.

Điểm chung giữa trận thua Tây Ban Nha và thất bại trước Italia ở chung kết EURO 2020 là việc tuyển Anh không giữ được bóng trong những thời khắc quyết định. Southgate thừa nhận thẳng thắn đây là vấn đề lớn. Ông viện dẫn nhiều lý do như thể lực cầu thủ, vấn đề lực lượng, nhưng cũng hiểu rằng đó chỉ là những yếu tố giảm nhẹ. “Chúng tôi phải thừa nhận Tây Ban Nha chơi hay hơn”, Southgate nói. “Đó là sự thật”.

Những nguyên nhân khiến Tây Ban Nha chơi hay hơn Anh có chiều sâu và phức tạp nên khó lòng đổ lỗi cho các quyết định của Southgate trong tháng này. Nhưng sau 8 năm nắm quyền và hai trận chung kết thất bại đau đớn, dù khoảng cách rất sít sao, nhiều CĐV Anh sẽ trở về nhà vào hôm nay với câu hỏi liệu một HLV khác có thể tìm ra giải pháp đưa "bóng đá về nhà".